გალაქტიონი

          თოვლი

მე ძლიერ მიყვარს იისფერ თოვლის

ქალწულებივით ხიდიდან ფენა:

მწუხარე გრძნობა ცივი სისოვლის

და სიყვარულის ასე მოთმენა.

ძვირფასო! სული მევსება თოვლით:

დღეები რბიან და მე ვბერდები!

ჩემს სამშობლოში მე მოვვლე მხოლოდ

უდაბნო ლურჯად ნახავერდები.

ოჰ! ასეთია ჩემი ცხოვრება:

იანვარს მოძმედ არ ვეძნელები,

მაგრამ მე მუდამ მემახსოვრება

შენი თოვლივით მკრთალი ხელები.

ძვირფასო! ვხედავ... ვხედავ შენს ხელებს,

უღონოდ დახრილს თოვლთა დაფნაში.

იელვებს, ქრება და კვლავ იელვებს

შენი მანდილი ამ უდაბნოში...

ამიტომ მიყვარს იისფერ თოვლის

ჩვენი მდინარის ხიდიდან ფენა,

მწუხარე გრძნობა ქროლვის, მიმოვლის

და ზამბახების წყებად დაწვენა.

თოვს! ასეთი დღის ხარებამ ლურჯი

და დაღალული სიზმრით დამთოვა.

როგორმე ზამთარს თუ გადავურჩი,

როგორმე ქარმა თუ მიმატოვა!

არის გზა, არის ნელი თამაში...

და შენ მიდიხარ მარტო, სულ მარტო!

მე თოვლი მიყვარს, როგორც შენს ხმაში

ერთ დროს ფარული დარდი მიყვარდა!

მიყვარდა მაშინ, მათრობდა მაშინ

მშვიდი დღეების თეთრი ბროლება,

მინდვრის ფოთლები შენს დაშლილ თმაში

და თმების ქარით გამოქროლება.

მომწყურდი ახლა, ისე მომწყურდი,

ვით უბინაოს - ყოფნა ბინაში...

თეთრი ტყეების მიმყვება გუნდი

და კვლავ მარტო ვარ მე ჩემს წინაშე.

თოვს! ამნაირ დღის ხარებამ ლურჯი

და დაღალული ფიფქით დამთოვა.

როგორმე ზამთარს თუ გადავურჩი!

როგორმე ქარმა თუ მიმატოვა!

          

              თვალები

შენს ცისფერ თვალებს როცა შევხედავ,

უსაზღვრო სევდას მე ვამჩნევ მათში...

და ფიქრი ფიქრზე თითქო სცურავენ

უსიტყვო ტბაში, უხმო კამათში.

და ხშირად მინდა გკითხო, თუ რისთვის

ასე სასტიკად გექცევა ბედი,

რისთვის წაგართვა სპეტაკი რწმენა,

რისთვის მოგიკლა ნორჩი იმედი.

მაგრამ, როდესაც წარმომიდგება,

რომ კაეშნისთვის სიტყვა არ არის,

მე მხოლოდ გიცქერ, გიცქერ და ვწუხვარ

ჩუმად მიმონებს დარდი სამარის.

ასე ორ გულში ერთი ნაღველი

გაუნელებლად იწვის და იწვის,

ასე იტანჯვის ორი არსება

და ვერრა უთქვამთ ერთმანეთისთვის.

გალაქტიონი

 

 

                      მესაფლავე

მესაფლავე, შენ ამბობ, რომ ქვეყანაზე ვინც კი კვდება,

იმ წუთშივე მისი ჩრდილი ყველა ჩვენგანს ავიწყდება?

ეჰ, არ მჯერა მე ეგ რაღაც... მომაბეზრე კიდეც თავი,

და შეწყვიტე, თუ ღმერთი გწამს, ეგ დაცინვა გულსაკლავი.

ვარდის თვეა, მაისია, ნორჩ ბალახებს სიო არხევს,

ხეებს ყვავილთ თეთრი გუნდი, როგორც თოვლი, ისე აწევს,

მზე ნარნარი სხივებს აფრქვევს და სითბოში მთა-ბარს ახვევს,

ყვავილებით მოქარგულა არემარე მომხიბლავი.

ვერა ხედავ, იმ საფლავზე, როგორ სტირის ობლად ქვრივი?

რარიგ შვენის ახალგაზრდა ქალს ეგ სევდა ღვთაებრივი!

განა გუშინ არ იყო, რომ ამ მოკლულმა დარდით ქალმა

ცრემლი ღვარა, როცა სატრფო ცივ სამარეს მიესალმა?

დღესაც იგი იმ სამარეს გულმოკლული დაჰქვითინებს,

დღით არ იცის მოსვენება და ღამითაც არ იძინებს.

მოვა ხოლმე და დაჯდება ცივ სამარის გაშლილ ქვაზე,

დარდით არის გაჟღენთილი მისი უღვთო სილამაზე;

თმას გაიშლის, დაემხობა და ცრემლები სცვივა, სცვივა...

სულს მიშფოთებს ეგ ქვითინი, გული მტკივა, გული მტკივა!

მაგრამ რა ვქნა? მესაფლავე, ჩუმად იყავ, უგდე ყური...

გესმის, გესმის, როგორ კვნესის დაღლილი და უბედური?—

“გავქრე ისე, როგორც ნისლი, როგორც ღამის მოჩვენება,

არ მეღირსოს კვალარეულს სიმშვიდე და მოსვენება.

შენი სახე გულს კაწრავდეს, როგორც ვიყო, სადაც ვიყო,

თუ როდისმე არ მახსოვდე... თუ როდისმე დაგივიწყო! ”

მესაფლავე, კიდევ იტყვი, რომ ამქვეყნად ვინც კი კვდება,

იმ წუთშივე მისი ჩრდილი ყველა ჩვენგანს ავიწყდება?

აი, თუნდაც გალავნისას მესაფლავე აღებს კარებს:

ახალგაზრდა ვინმე ვაჟი კიდევ სატრფოს ასამარებს.

გულმოკლული ძვირფას კუბოს არ სცილდება, არ შორდება,

განა როსმე სხვა ამგვარი სიყვარული მეორდება?

უსაზღვროა მისი სევდა, უსაზღვროა მწუხარება,

და გადმოსჩქეფს გულმოკლულ ვაჟს თვალთგან ცრემლთა მდუღარება.

ფიცით ამბობს: “ოჰ, შეშფოთდეს სამარეში ჩემი ძვლები,

არ ათბობდეს ჩემს სამარეს გაზაფხულის მზის სხივები,

გავქრე ისე, როგორც ნისლი, როგორც ღამის მოჩვენება,

არ მეღირსოს კვალარეულს სიმშვიდე და მოსვენება,

შენი სახე გულს კაწრავდეს, სადაც ვიყო, როგორც ვიყო,

თუ როდისმე არ მახსოვდე, თუ როდისმე დაგივიწყო!”

მესაფლავე, კიდევ იტყვი, რომ ამქვეყნად ვინც კი კვდება,

იმ წუთშივე მისი ჩრდილი ყველა ჩვენგანს ავიწყდება?

ის ქალი კი, წეღან რომ ვთქვი, ისევ მოდის თმაგაშლილი

და სამარეს დაუვიწყარს თავს ადგება, ვით აჩრდილი,

ხელში ვარდის მთელი ბუჩქი, ჯერ ისევე დაუმჭკნარი,

მოაქვს, რომ მით დაამშვენოს სამარისა თეთრი ჯვარი.

ოჰ, ეს ქალი ალბათ დარდით ყვავილივით ჭკნება, ჭკნება...

სევდას სახე დაუფარავს და სიყვითლე ეპარება.

საცოდავი! თვალებსაც კი დასჩნევია უძილობა, —

ასე ხდება, როცა ღამით მოგონებებს იწვევს გრძნობა, —

ახლა? ახლა კიდევ იტყვი, რომ ამქვეყნად ვინც კი კვდება,

იმ წუთშივე მისი ჩრდილი ყველა ჩვენგანს ავიწყდება?

და ის ვაჟიც, გუშინწინ რომ მიაბარა სატრფო საფლავს,

არ სცილდება სასაფლაოს, სევდიანს და გულმოსაკლავს;

სახე თაფლის სანთელს უგავს, სანთელივით დნება, დნება,

თავს დასცქერის დაუვიწყარს, გლოვის სიტყვას ეუბნება.

მის თვალებსაც დასჩნევია ღამის თევა, უძილობა, —

ასე ხდება, როცა ღამით მოგონებებს იწვევს გრძნობა!

მესაფლავე, ახლაც იტყვი, რომ ამქვეყნად ვინც კი კვდება,

იმ წუთშივე მისი ჩრდილი ყველა ჩვენგანს ავიწყდება?

დღეს იმ ქალმა გულმოკლულ ვაჟს უნებურად მოჰკრა თვალი,

გაიფიქრა: “ისიც ჩემებრ ტირის ცრემლებშეუმშრალი;

უძიროა კაცის სევდა, უძიროა კაცის გული,

რას არ ითმენს სიყვარულის ცხოველ ნათელს მოკლებული”, —

ასე ამბობს სევდიანი ქალის ცისფერ თვალთა ცქერა.

ალბათ, ვაჟსაც ამ უსიტყვო ცქერამ გული აუძგერა...

ასე იცის თანაგრძნობამ... შენ კი ისე იღიმები,

თითქოს მართლა იბმებოდეს იმათ შორის ის სიმები,

რომლის ძალით ორი გული სამუდამოდ შეერთდება...

ეჰ, არ მჯერა მე ეგ რაღაც, ქვეყნად ეგრე როდი ხდება.

როცა ფიცით აცილებენ მიცვალებულს სამარემდე,

ფიცს არ სტეხენ… ფიცს არ სტეხენ უკანასკნელ ყოფნის დღემდე.

გამიგონე, მესაფლავე, შენ არ იცი კაცის დარდი,

თორემ რაა — ჩემს თქმაზე რომ სულელივით ახარხარდი?!

რა ვუყოთ, რომ იმ ვაჟმა ქალს მოუტანა ნორჩი ვარდი

და მწუხარედ წასჩურჩულა: “შემიყვარდი, შემიყვარდი,

ჩვენ ერთი გვაქვს მწუხარება, შევაერთოთ სულთან სული...

გამომყევი, ქალო, ცოლად... ძლიერი მაქვს სიყვარული...

მართალია, ის სატრფონი არც შენ, არც მე აღარა გვყავს,

მაგრამ მათი მოგონება ვერ გაარღვევს უხმო საფლავს.

დავივიწყოთ ის წარსული, სატირალი, სავალალო,

და ახალი შევქმნათ ყოფნა... გამომყევი ცოლად, ქალო!”

დაუცადე, მესაფლავე, თუ რა პასუხს მისცემს ქალი,

შენ გგონია, რაკი ვაჟმა დაივიწყა თავის ვალი,

ქალიც ასე მოიქცევა? მე მგონია — არა, არა...

განა გუშინ არ იყო, რომ სატრფო მიწას მიაბარა?

მკვდრის აჩრდილთან ვინ იცინის, მკვდრის აჩრდილთან ვინ იხუმრებს?

აი, ნახავ — აბეზარ ვაჟს რა პასუხით გაისტუმრებს!

მაგრამ ქალი, ღმერთო ჩემო, მორცხვად თავს ხრის და ჩურჩულებს:

“თანახმა ვარ! ერთადერთი მომავალი მასულდგმულებს...

ჩვენ ერთი გვაქვს მწუხარება, ნუ ვიგონებთ დროს უბედურს,

მე შენი ვარ სამუდამოდ... წამიყვანე, სადაცა გსურს”...

მესაფლავე, ახლა კი გაქვს ნება, რაც გსურს, კვლავ იგი თქვა...

სამუდამოდ ასამარებს კაცთა ხსოვნას სამარის ქვა.

ალბათ ქალ-ვაჟს დღეს ერთი აქვს ბინა... ხედავ, გადის ხანი,

არ ნახულობს სასაფლაოს დღეს არც ერთი იმათგანი,

საფლავთაგან მტვერს და ბალახს დღეს არავინ არ აცილებს

და მოვლასთან ერთად ფერი წართმევიათ ვარდ-ყვავილებს...

განისვენეთ, განისვენეთ დავიწყებულ არსთა ძვლებო...

თქვენს ყოფნაში არ ერევა ცოცხალთ ფიქრი საარსებო...

განისვენეთ, ძლიერი და უკვდავია თქვენი ძილი...

რაღად უნდათ, რად სჭირიათ თქვენს საფლავებს ვარდ-ყვავილი?

ან რას გარგებთ მოკვდავ კაცთა სამუდამო ცრემლთა ფრქვევა?

ძილით ვეღარ გამოგარკვევთ ვერრა ძალა, ვერც შემთხვევა...

ასე ხდება ქვეყანაზე — ყველა ცოცხლობს, ყველა კვდება,

და ვაი მას, ვის სიკვდილი სიცოცხლეშივ ავიწყდება...

ზარსა სცემენ... იმ ორს, რომელთ დაივიწყეს ბედი მწვავე,

იმ ორს ერთად გადავერცხლილს კუბოში სჭედს მესაფლავე...

სჭედს და რაღაც მწარე ფიქრზე თან ველურად იღიმება, —

იცის, იცის მესაფლავემ, როგორც უნდა... როგორც ხდება...

განისვენეთ, განისვენეთ, დავიწყებულ არსთა ძვლებო,

თქვენს ყოფნაში მე ბევრი მაქვს მწუხარე ჟამს საოცნებ

               AVE  MARIA

ელვარებს, დნება წმინდა ნათელი

მკრთოლვარ-მთრთოლვარე შუქთა მფრქვეველი.

ძლიერო სულო! შენკენ მოილტვის

ლოცვა-ვედრება და საკმეველი.

რა რიგ მწყურია შენს შორი-ახლოს

განახლებისა მოვიკლა ჟინი,

და ვუცქეროდე თუ როგორ ბრწყინავს

ღვთაებრიობის შენის გვირგვინი.

რამდენი ღამე გამითევია

მზის ამოსვლისთვის რომ შემეხედა,

მე ვერ ვამჩნევდი თუ როგორ რთავდა

მთვარე ვარსკვლავებს, როგორც შვილთ დედა.

ასე, არ მინდა ვუცქირო წმიდანთ,

გარს რომ გარტყიან, ყველა ბნელდება,

და თვალწინ მხოლოდ შენი აჩრდილი

უხილავ ძალით ხორციელდება.

ოჰ, ეს ნათელი, თვალთა ნათელი

გულის სიღრმემდე მწვდება, მედება!

რა არის შენთან კაცთა ბორკილი

ან ხორციელის შემოქმედება?       

იყო დრო და შენ ქვეყნად იყავი

მაგ განუსაზღვრელ მშვენიერებით,

მაგრამ რით უნდა დაგეტკბო გული,

კაცთა ღალატით თუ ცბიერებით?

ეხლა აღარ ხარ და ჰქმნის ოცნება

უკვდავი სახით უბრალო ტილოს,

რომელსაც ძალუძს თუნდაც ველური

დაატყვევოს და დაიმორჩილოს.

მასში ყველაა, რასაც დაღლილი

ადამიანი ქვეყნად ეძიებს,

შვენება, სული და სილამაზე

ჩვენს ლოცვაშია, მუდამ რომ ჰგიებს.

ელვარებს, დნება წმინდა ნათელი

მკრთოლვარ-მთრთოლვარე შუქთა მფრქვეველი...

დედაო ღვთისავ! შენსკენ მოილტვის

ლოცვა-ვედრება და საკმეველი.         

        

გოდერძი ჩოხელის ავტობიოგრაფია

დავიბადე 1954 წლის 2 ოქტომბერს დუშეთის რაიონის სოფელ ჩოხში; უფრო სწორად, ჩოხში არა.

ჩოხი ითვლებოდა წმინდა ადგილად. ჩოხის წმინდა გიორგის სალოცავი არის იქ და არ შეიძლება მშობიარობა (არც ადრე შეიძლებოდა, რა თქმა უნდა).

ამიტომ დედაჩემი წავიდა ზევით მთაში თავის დედ–მამასთან, სოფელ ბურსაჭირში, მაგრამ იქამდე ვერ მივაღწიე და გზაში გავჩნდი, გზაზე დავიბადე. შემოდგომა იყო, ციოდა. დედაჩემს მდინარის გაღმა სახლი დაუნახავს და იქ მისულა. ეს მწყემსების სახლი ყოფილა, მაგრამ არც იმათ შეუშვიათ.სახლშიც არ შეიძლებოდა მშობიარეს შესვლა. გომურში შესულა და ის ღამე იქ გაგვიტარებია...

ორმოცი დღე დავრჩენილვარ ბურსაჭირში და მერე დამაბრუნეს ჩოხში.

ჩოხში დავამთავრე რვა წლიანი სკოლა.

პირველად ფილმი ჩოხში ვნახე, მეოთხე კლასში და იქიდან გადავწყვიტე, რომ კინოსთვის დამეკავშირებინა ჩემი ბედი. შემდეგი ორი წელი ფასანაურში ვსწავლობდი, საშუალო სკოლაში.

შემდეგ ჩავაბარე შოთა რუსთავერლის სახელობის თბილისის სახელმწიფო თეატრალურ ინსტიტუტში, კინომცოდნეობის ფაკულტეტზე, მაგრამ გადავედი კინოსარეჟისორო ფაკულტეტზე,რომელი­­ც მოგვიანებით შეიქმნა.

ჩემი პირველი საკურსო ფილმი იყო "ნამეხარი მუხა". მეორე საკურსო ფილმი იყო "ადგილის დედა", რომელმაც მიიღო გრან–პრი ქ.ობერჰაუზენში, მოკლემეტრაჟიანი ფილმების საერთაშორისო ფესტივალზე. პრიზის მისაღებად არ წავსულვარ. არც ვიცოდი, ჩემი ფილმი ფესტივალზე თუ იყო გაგზავნილი.

ინსტიტუტი დავამთავრე 1979 წელს და იმავე წელს მიმიღეს დამდგმელ რეჟისორად "ქართულ ფილმში".

მწერლობა დავიწყე 1977 წელს. საკურსო ფილმებისთვის ვწერდი სცენარებს და შემდეგ დამიბეჭდეს, როგორც მოთხრობები. რედაქციაში რამდენიმე სცენარი დამიწუნეს და სხვა დაგვიწერეო, მეუბნებოდნენ. თურმე, თავიდანვე მოსწონებიათ და იმიტომ მაწერინებდნენ. პირველი გამოხმაურება ბატონებმა – ნოდარ წულეისკირმა და ნიკო კეცხოველმა დამიწერეს.

მერე, ჩოხელები ისეთი ჯიუტები ვართ...

ჩოხელი ქვაზე შედგა და აღარ ჩამოდიოდა. ეხვეწნენ, ჩამოდი, გაცივდებიო, მაგრამ არ ჩამოვიდა. ბოლოს მართლა გაცივდა და მოკვდა...

ჰოდა, მეც დღემდე ჯიუტად ვწერ...

ჩემი პირველი წიგნი 1980 წელს დაიბეჭდა გამომცემლობა "მერანში" - "წერილი ნაძვებს". ჩემი პედაგოგი იყო ქალბატონი ლანა ღოღობერიძე და აღფრთოვანებული იყო ჩემი სცენარებით და მოთხრობებით. მაწერინებდა და მაწერინებდა...

სადებიუტო ფილმი იყო "ბაკურხეველი ხევსური".

1982 წელს მოვიყვანე ცოლი – ნინო. მყავს ორი შვილი – ლუკა და ნიკოლოზი. ჩოხში მამა მყავს. დედა აღარ მყავს. მამა 78 წლისაა. მყავს ერთი და,–ელისო, გათხოვილია სოფელ ჭართალში. სკოლის მასწავლებელია.

გოდერძი ჩოხელის შემოქმედება

goderdzi nikolozis dze choxeli daibada 1954 wlis 2 oqtombers dushetis raionos sofel choxshi, glexis ojaxshi. man rva weli am sofelshive iswavla, xolo bolo ori weli fasanaurias sashualo skolashi gagrdzela swavla da 1972 wela daamtavra. choxeli avtobiografiashi wers,rom filmi pirvelad swored choxshi naxa, roca me 4 klasshi iyo da iqidan gdauwyvetavs, rom tavisi bedi kinostvis daekavshirebina. skolis damtavrebistanave, 1972 wels chairicxa shota rusravelis saxelobis teatralur institutshi,romelic 1979 welas daasrula.igi shemdeg mushaobas iwyebas kinorejisorad kinostudia “qartul filmshi” goderdzi choxelis pirveli motxroba gamoqveynda 1977 wels jurnal “ciskarshi”, motxrobata pirveli krebuli “werilebi nadzvebs” gamoica 1980 wels, xolo “rcheuli” daibechda 1982 wels.

goderdzi choxelis motxrobebi ibechdeboda literaturul jurnal-gazetebshi.igi, rogorc mwerali da kinorejisori dzalzed popularuli iyo da axlac aris. didi interesit kitxuloben moswavleebi da axalgazrdebi mis nawarmoebebs. misi motxrobebia: “vicodi aucileblad iqneboda agdgoma”; “mgeli”; “nikolozi”; “sicocxlis sagalobeli”; “caswavala”; “werili nadzvebs” da sxva.

goderdzi choxels gadagebuli aqvs mxatvruli filmebi “miwis mzomelebi” “bakurxeveli xevsuri”- es swored misi sadebiuto filmi iyo.aseve gadagebuli aqvs “adgilis deda”; “mekvle” da sxva.

goderdzi choxelis shemoqmedeba mis mshobliur kutxes da gansakutrebit sofel choxs dastrialebs. misi stili grma, sada da lakonuria. am avtors gaachnda gamorcheuli unari momxdari ambebis tvalxilul mowmed gaxdomisa. goderdzi choxelis yvela motxroba cxovrebiseulia, isini wakitxvistanavae gvaziareben mwerlis samyaros.

sicocxlis bolo wlebshi goderdzi choxelui dzaalzed avadmyofobda da 2007 wlis 16 noembers gardaicvala. igi dakrdzalulia mcxetashi, dedata monastris ezoshi.

გოდერძი ჩოხელის შემოქმედება

goderdzi nikolozis dze choxeli daibada 1954 wlis 2 oqtombers dushetis raionos sofel choxshi, glexis ojaxshi. man rva weli am sofelshive iswavla, xolo bolo ori weli fasanaurias sashualo skolashi gagrdzela swavla da 1972 wela daamtavra. choxeli avtobiografiashi wers,rom filmi pirvelad swored choxshi naxa, roca me 4 klasshi iyo da iqidan gdauwyvetavs, rom tavisi bedi kinostvis daekavshirebina. skolis damtavrebistanave, 1972 wels chairicxa shota rusravelis saxelobis teatralur institutshi,romelic 1979 welas daasrula.igi shemdeg mushaobas iwyebas kinorejisorad kinostudia “qartul filmshi” goderdzi choxelis pirveli motxroba gamoqveynda 1977 wels jurnal “ciskarshi”, motxrobata pirveli krebuli “werilebi nadzvebs” gamoica 1980 wels, xolo “rcheuli” daibechda 1982 wels.

goderdzi choxelis motxrobebi ibechdeboda literaturul jurnal-gazetebshi.igi, rogorc mwerali da kinorejisori dzalzed popularuli iyo da axlac aris. didi interesit kitxuloben moswavleebi da axalgazrdebi mis nawarmoebebs. misi motxrobebia: “vicodi aucileblad iqneboda agdgoma”; “mgeli”; “nikolozi”; “sicocxlis sagalobeli”; “caswavala”; “werili nadzvebs” da sxva.

goderdzi choxels gadagebuli aqvs mxatvruli filmebi “miwis mzomelebi” “bakurxeveli xevsuri”- es swored misi sadebiuto filmi iyo.aseve gadagebuli aqvs “adgilis deda”; “mekvle” da sxva.

goderdzi choxelis shemoqmedeba mis mshobliur kutxes da gansakutrebit sofel choxs dastrialebs. misi stili grma, sada da lakonuria. am avtors gaachnda gamorcheuli unari momxdari ambebis tvalxilul mowmed gaxdomisa. goderdzi choxelis yvela motxroba cxovrebiseulia, isini wakitxvistanavae gvaziareben mwerlis samyaros.

sicocxlis bolo wlebshi goderdzi choxelui dzaalzed avadmyofobda da 2007 wlis 16 noembers gardaicvala. igi dakrdzalulia mcxetashi, dedata monastris ezoshi